In Noord-Holland ligt de stad Alkmaar. Hier is het Hollands Kaasmuseum gevestigd in het monumentale Waaggebouw. Het museum toont de lange historie van de bereidingen van zuivelproducten die door de eeuwen heen zijn gehanteerd, maar ook worden de handen en het leven op platteland getoond.
Het Hollands Kaasmuseum heeft de beschikking over een grote hoeveelheid historische gebruiksvoorwerpen zoals kaaspersen. Daarnaast kun je beeld- en filmmateriaal bekijken, tezamen met de collectie schilderijen die voor een deel bestaat uit 24 portretten van Hollandse vrouwen uit de zestiende eeuw. Natuurlijk is het Hollands Kaasmuseum ook geschikt voor kinderen, zij kunnen door middel van een leerzame en leuke speurtocht, welke is uitgezet door het museum, kennismaken met de Hollandse historie op het gebied van zuivelproductie.
In 2010 heeft het Hollands Kaasmuseum haar 900.000e bezoeker mogen verwelkomen. Het museum is in 1983 opgericht, omdat een groot aantal attributen toen vrijkwamen. Deze attributen moesten bewaard worden op een goede plaats ten faveure van het nageslacht. Aan het begin van de jaren 80 werd op de verschillende boerderijen niet heel veel kaas meer geproduceerd, deze kleine zuivelfabrieken konden niet concurreren met de grote zuivelfabrieken.
De hevige concurrentie heeft gezorgd voor het overhevelen van de zuivelproductie van de kleinere boerderij naar de grotere fabriek. Een groot aantal attributen is toen vrijgekomen, vanwege de schaalvergroting. Deze attributen zijn verzameld en tentoongesteld voor het publiek in het Hollands Kaasmuseum dat wordt onderhouden door vrijwilligers, gedurende zeven maanden in het jaar. In deze zeven maanden mag het museum ruim 30.000 bezoekers ontvangen.
Het monumentale Waaggebouw wordt deels gebruikt als Hollands Kaasmuseum. Dit bouwwerk is gelegen in het midden van het centrum van Alkmaar aan het Waagplein. Het Waaggebouw heeft een langere historie dan het Hollands Kaasmuseum. In 1390 is het Waaggebouw gebouwd, maar deze functie vervulde het bouwwerk toen nog niet. De eerste 200 jaar heeft het bouwwerk gediend als Heilig Geesthuis, dit is veranderd naar Waaggebouw in het jaar 1576.
in de maanden april tot en met september vindt het kaasmarktseizoen plaats. Een deel van het Waaggebouw wordt dan gebruikt voor het wegen van kazen. Ook het kaasdragersgilde is nog gevestigd in het bouwwerk. Zij gebruiken een eigen, niet toegankelijke kamer. Daarnaast wordt de begane grond van het bouwwerk gebruikt als VVV-winkel, het Hollands Kaasmuseum kun je vinden op de eerste en tweede verdieping en is te bereiken via de lift of trap. Het Hollands Kaasmuseum is geopend tussen 10:00 uur en 16:00 uur en volwassenen betalen €3,00 entree, kinderen tot 12 jaar betalen €1,50 entree.
Kaas is van oorsprong een product van het platteland waarbij de koe met de levering van melk een belangrijke rol speelt, want deze melk vormt de basis voor de kaas. De kwaliteit van de melk is van aanzienlijk belang, dit bepaalt mede de smaak van de kaas. Het Hollandse klimaat en de nabijheid van de zee zorgen voor een goede kwaliteit van het gras, waardoor de melkkwaliteit ook is gewaarborgd. De meeste weilanden in Noord-Holland liggen onder de zeespiegel, deze kunstmatige polders, zoals de Beemster en de Schermer, zorgen voor een goede kwaliteit gras. In de streek rondom Alkmaar zijn Stolpboerderijen karakteristiek; bij dit type boerderij bevindt zich alles onder één dak.
De kaas werd tot het begin van de twintigste eeuw gemaakt op de boerderij door de boerin. Het werk was zwaar, omdat alles handmatig werd gedaan. In de kaaskamer werd de kaas gemaakt, vervolgens bezocht de kaas de pekel- en zoutkamer, die aanwezig waren op de meeste boerderijen. Nadat de kazen in de koelruimte hadden gelegen, werden zij bewaard in de kelder waar de kazen konden rijpen.
In de fabrieken werd de kaas op dezelfde manier bereid. Deze fabrieken ontstonden aan het begin van de negentiende eeuw, omdat schaalvergroting plaatsvond. De eerste kaasfabrieken waren eigendom van particulieren en waren veelal familiebedrijven. De komst van de fabrieken heeft gezorgd voor een verbetering van de technieken, een gevarieerder aanbod, maar ook voor meer kwaliteitscontroles. Het Hollands Kaasmuseum heeft haar bestaan te danken aan schaalvergroting in de zuivelindustrie.
Het Hollands Kaasmuseum heeft niet alleen informatie en bezienswaardigheden die betrekking hebben op de zuivelproductie. Je kunt in het museum ook een aantal schilderingen bewonderen van portretten uit de zestiende eeuw waarop vrouwen vertoond zijn, gehuld in typische kledendracht uit de verschillende streken in Noord-Holland. De schilderijen zijn geschilderd op houten panelen en behoren tot de collectie 'Top van de kop'. Ook zijn in het Hollands Kaasmuseum diverse replica's op ware grootte te vinden van de geschilderde kledendracht.
Terug naar Nederland museumland